De schematiseringsfase

Deze overgang van de herkenningfase naar de schematiseringfase  vindt plaats wanneer het kind 5 tot 7 jaar oud is. In de schematiseringfase begint het kind de lichaamsdelen van de mensfiguurtjes die hij tekent van elkaar te scheiden. Er wordt bijvoorbeeld duidelijk het onderscheid tussen armen en benen gemaakt. In de herkenningsfase was dit onderscheid moeilijk te maken. Wat ook een verschil is tussen de herkenningsfase en de schematiseringfase is dat de kop duidelijk afgeschermd wordt van de romp. Een groot verschil is dat er meer aandacht is voor de plaats en functie van bepaalde lichaamsdelen.

Wanneer de kinderen ouder worden, zullen ze ook steeds gedetailleerder in hun tekeningen worden. Dit komt door 2 dingen; namelijk het feit dat de fijne motoriek van de kinderen zich steeds meer ontwikkelt en doordat het kind meer kennis krijgt over de wereld. Ze tekenen immers wat ze weten. Er worden bijvoorbeeld vaak wimpers en andere details, zoals het hoofdhaar getekend. De kinderen begrijpen dat er een onderscheid is tussen mensen. Daarom wordt er geen algemeen poppetje meer getekend, maar elk poppetje krijgt andere uiterlijke kenmerken toegekend.

Het onderscheid tussen geslachten

Een zeer belangrijke ontwikkeling in de schematiseringfase is dat kinderen een duidelijke onderscheid maken tussen mannen en vrouwen. Meestal worden de mannen driehoekig of vierkant getekend en de vrouwen meer rond. Daarnaast worden vrouwelijke figuurtjes vaak groter afgebeeld dan de mannelijke figuurtjes. Ik denk dat dit komt door het belang van de moederrol. Meestal speelt de moeder een grotere rol in de opvoeding dan de vader. Het is daarom logisch dat de vrouwelijke figuur  groter afgebeeld wordt dan een mannelijke figuur.

Bij het onderscheid tussen vrouwelijk vormen en mannelijke vormen wordt er ook wel gesproken over een fallische evolutie. Kinderen beginnen zich een voorstelling te maken van een geseksualiseerd lichaam. Een afsluiting van de romp wordt gezien als een duidelijke ontwikkeling in dit proces. Het afsluiten van de romp wordt niet alleen gezien als het uitdrukken van  zijn eigen zindelijkheid, maar ook de aanvaarding van het eigen geslacht. Hiermee hangt ook de bewustwording van het kind over de seksuele functie van mannen en vrouwen mee samen.

Bij het onderscheid tussen de verschillende geslachten let het kind vooral op de haren. Bij meisjes worden de haren vaak met meer zorg getekend en ook worden deze langer getekend dan bij jongens. Daarnaast wordt door middel van verschillende kleding het onderscheid tussen de twee sekse gemaakt.

De aanloop naar de realistische fase

Met het schematiseren van een tekening wordt niet bedoeld dat kinderen een vastliggend patroon steeds weer herhalen, maar dat kinderen tekenen vanuit een, in een eerdere fase, verkregen basisvorm. Deze tekening is voor iedere kind verschillend, omdat elk kind door diverse factoren worden beïnvloed.

Wat erg opvalt in de schematiseringfase is dat, hoewel de tekeningen van de kinderen steeds realistischer worden, het onderscheid tussen werkelijkheid en fantasie nog niet gemaakt wordt. Kinderen zijn  goed in staat om bomen te tekenen, maar tegelijkertijd geven ze de bomen ook horizontaal weer. Kinderen tekenen dus niet zozeer wat ze weten, maar wat ze kunnen bedenken. Vaak worden objecten uit de belevingswereld gecombineerd met de fantasiewereld van het kind.